OSTALI SEMINARSKI RADOVI - INFORMATIKA - |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Operativni Sistemi
Operativni
sistem je jedan od najznačajnijih dijelova softvera
koji koristi računar. Bez operativnog sistema računar je beskorisno
parče metala i provodnika koji može da posluži jedino kao ukras. Ako za
hardver kažemo da je srce računara, tada bi operativni sistem bio
njegova duša. Operativnom sistemu povjeravamo opsluživanje aplikacija,
pravilno iskorištavanje resursa kao i sigurnost naših podataka. Upravo
zato operativni sistemi zaslužuju da im se posveti posebna pažnja.
Izbor operativnog sistema nije ništa lakši od izbora računara. Postoje
mnogi više ili manje poznati/korišteni operativni sistemi od Unix-a, Linux-a
do MacOS-a, od Windows-a do OS/2, od RISC OS-a do BeOS-a…
U ovom Seminarskom radu detaljnije će biti objašnjeno šta je to ustvari
operativni sistem, tj. bit će objašnjen pojam operativnog sistema, njegova
povijest, funkcije te u konačnici i obrađeni neki od najpoznatijih.
2. POVIJEST I RAZVOJ
Pod pojmom operativnog sistema u klasičnom smislu podrazumijeva se softver potreban za izvršavanje (aplikativnih) programa i za koordinaciju aktivnosti računarskog sistema. Taj softver može obuhvatati procedure raspodjele resursa računarskog sistema, kontrole ulazno-izlaznih operacija, upravljanja memorijom, upravljanja podacima, prevođenja programskih jezika itd.
Operativni se sistem često naziva kontrolno-upravljački softver i on omogućava rad hardverskih dijelova (rad procesora sa ostalim dijelovima sistema). Pod njegovom kontrolom se nalazi rad računarskog sistema, a programi operativnog sistema veliki su programi koji se bitno ne razlikuju od drugih programa, razlika je samo u veličini programa i složenosti primjene opštih programskih tehnika. Računar nemože raditi bez programa operativnog sistema, a naravno, isti računar može raditi sa više operativnih sistema.
Prve verzije IBM kompatibilnih personalnih računara bile su u stanju da na monitoru ispisuju samo znakove (slova, brojeve i nekoliko specijalnih znakova). Problemi koji su pratili sve ovo bili su u tome što je čovjek morao naučiti komande i tekstualno okruženje tj. što i računar može odgovarati samo tekstom, pa su manje mogućnosti rada sa slikama, grafikama, raznim šemama i sl. Razvoj računarske industrije dovodi do toga da na monitoru u jednom trenutku imate jednu aktivnost, potom podijelite ekran na jasno ograničene površine, a u svakoj od tih površina imate neku aktivnost. Najpoznatiji grafički način rada je zasnovan na Windowsima (prozorima) i ovdje imamo pojavu da svaki prozor funkcioniše nezavisno.
Razvoj operativnih sistema pratio je i razvoj raznih zlonamjernih programa (virusa, trojanaca, spywarea itd) kojima je jedan od glavnih ciljeva krađa podataka od korisnika npr. brojeva kreditnih kartica, te sa druge strane i razvoj On-line zajednica (Security Foruma) koji pomažu korisnicima da zaštite svoje računare od pomenutih zlonamjernih programa i hackera upotrebom raznovrsnih programa za zaštitu npr. Anti-Virusa , Firewalla ... kao i stručnim savjetima za uspješnu zaštitu.
Takođe, razvoj operativnih sistema je pratio i razvoj hardvera, tako da razlikujemo četiri generacije operativnih sistema. Prvu koja se javlja pedesetih godina prošlog vijeka i obuhvata monoprogramski rad, drugu generaciju za koju se veže nastanak i primjena multiprogramskih i multiprocesorskih operativnih sistema i rada u realnom vremenu.
Treća generacija pripada periodu od sredine šezdesetih do sredine sedamdesetih i kod nje su važni opštenamjenski operativni sistemi sa različitim režimima rada i četvrta generacija operativnih sistema koja je najsavremenija i podržava koncept baze podataka i model distribuirane obrade podataka. Uporedo sa razvojem operativnih sistema povećava se i broj funkcija kao skupova zadataka koje programi operativnih sistema efikasno izvršavaju.
Kako bi se omogućila efikasnost svih računarskih resursa, u svakom operativnom sistemu moraju biti na određen način riješene opšte funkcije , a to su:
• upravljanje zadacima obrade (Job Managment)
• upravljanje podacima (Data Managment)
• upravljanje ulazom i izlazom (Device Menagment)
• upravljanje memorijom (Memory Menagment)
• obrada prekida (Interrupt Handling)
• dodjeljivanje procesora (Processor Scheduling)
• zaštita (Protection)
• podržavanje daljinske obrade (TP Monitoring)
• interpretiranje i izvođenje kontrolno-upravljačkih naredbi (J/CL)...
Postoji „jako“ veliki broj operativnih sistema, a u ovom Seminarskom radu ćemo se dotaći onih najpoznatijih:
• WINDOWS
• LINUX
• MAC OS
3. WINDOWS
Slika 1. Windows logo
Microsoft Windows je operativni sistem stvoren od strane kompanije Microsoft.
Trenutno je najpopularniji desktop operativni sistem u upotrebi. Instaliran
je na najvećem broju novih računara.
Microsoft je početkom devedesetih godina 20. vijeka uveo operativni sistem sa grafičkim okruženjem pod nazivom Windows. U početku je novi operativni sistem bio samo nadogradnja, do tada veoma popularnog, DOS-a i nosio oznaku Windows3x. Samostalni operativni sistem pojavio se 1995. godine i dobio je naziv Windows 95. Od samog početka Windows podržava rad sa mišem, ikonama, menijima, mogućnost pokretanja programa u isto vrijeme i jednostavan prelaz sa jedne aplikacije na drugu.
Windows predstavlja samostalni operativni sistem. Naime Windows sve do verzije 95 nije bio operativni sistem, jer nije mogao samostalno da se izvršava. On je do tada bio samo novo okruženje koje je predstavljalo nadogradnju već zastarjelog DOS-a. To je podrazumijevalo uslov instalacije DOS-a da bi funkcionisao Windows. Takođe je podržan rad sa internetom i jednostavna mrežna komunikacija.
Promijenjeno je i grafičko okruženje, pa je umjesto orijentacije prema programu uvedena orijentacija prema dokumentu. Dovoljno je dva puta kliknuti mišem na ikonu dokumenta i automatski će biti pokrenut odgovarajući program u kome je dokument kreiran, a učitaće se i sam dokument. Ovakav postupak olakšava rad korisniku jer ne zahtijeva poznavanje procedure pokretanja programa i procedure učitavanja fajla.
Windows je „prvi“ pravi operativni sistem modernog dizajna i izvanrednih
performansi. Posjeduje tzv. vertikalnu kompatibilnost, što znači da se
na njemu mogu izvršavati svi programi pisani za DOS i starije verzije
Windows-a. Mogućnosti Windows-a su ogromne, jer njegovi programi prekidaju
vezu sa starim pravilima i koriste nove mogućnosti operativnog sistema.
Operativni sistem Windows se razvijao kroz generacije koje se još nazivaju
verzije, počev od prve šire prihvaćene verzije 3.0, preko verzije 3.11
nakon čega se razvoj dijeli u dvije potpuno odvojene i paralelne linije:
Windows 95, Windows 98, Windows ME i Windows NT, Windows 2000, Windows
XP, Windows Vista i Windows 7.
4. LINUX
Slika 2. Linux logo
Linux je noviji operativni sistem i nastao je na osnovama Unix-a, ali
se od njega po mnogo čemu razlikuje. Jeftino se instalira, i održava,
stabilan je, može da se primjenjuje na više platformi i što je najvažnije
otvoren je sistem i dozvoljava ispravke i dogradnju.
Stvorio ga je mladi Finac, tada student, Linus Torvalds 1991. godine na Univerzitetu u Helsinkiju. Torvalds je svoj operativni sistem objavio na Internetu i podsticao druge programere širom svijeta da se priključe njegovom daljem razvoju. Ubrzo, Linux je postao veoma popularan među računarskim entuzijastima koji su tražili alternativno rješenje za postojeće operativne sisteme za PC računare (DOS, Windows). Svojom koncepcijom stabilnog, a jeftinog operativnog sistema doživio je veliku ekspanziju i popularnost.
Iako su prve verzije sistema baziranih na Linux kernelu bile vrlo odbojne običnim korisnicima zbog vrlo komplikovanog interfejsa, situacija se znatno izmjenila posljednjih godina zbog moćnog X Window grafičkog sistema (vrlo efektnog i intuitivnog GUI interfejsa).
Inače, termin Linux označava samo kernel (jezgro, tj. srž operativnog sistema). Svi ostali programi koji se nalaze u Linux operativnim sistemima su nezavisni proizvodi drugih organizacija ili pojedinaca (uglavnom izdati pod GNU General Public Licencom). Takav skup osnovnih sistemskih programa, kernela i ostalog aplikativnog softvera se zove GNU/Linux distribucija. Sve Linux distribucije su manje-više slične jedna drugoj i uglavnom se razlikuju samo u programima za konfiguraciju i u aplikacijama i verzijama aplikacija koje nude.
Takođe, može se konstatovati da današnji Linux u odnosu na bilo koji operativni sistem podržava najširi spektar procesora i računarskih arhitektura. Tako sad za Linux postoji ogroman broj aplikacija i taj broj raste svakim danom. Gotovo sve što Vam je potrebno postoji i za Linux, a većina tih aplikacija je besplatna. Ne postoji polje upotrebe u kojem se Linux ne može uspješno koristiti i zamijeniti ostale sisteme, pogotovo uz mogućnost da u rijetkim slučajevima kada ne postoji neka aplikacija za Linux, istu možemo uspješno pokrenuti pod velikim brojem OS emulatora koji emuliraju rad ostalih operativnih sistema (DOS, Windows, MacOS, AmigaOS…).
Za kraj možemo navesti da postoje i komercijalne Linux distribucije kao što su Red Hat, Mandrake i S.u.S.E. itd. koji pružaju veliki broj intuitivnih grafičkih konfiguracionih alata, tako da se podešavanje i administriranje sistema svodi na par klikova mišem i tako čini prelaz sa, recimo, MS Windows-a na Linux izuzetno lakim i skoro neprimjetnim. Tu su i distribucije kao Slackware Linux ili Debian GNU/Linux koje se drže tradicije i sigurnosti i zahtjevaju nešto veće znanje od prethodno navedenih, ali više ne morate biti vrsni poznavaoci Linux-a da bi ih uspješno koristili.
Kako god bilo, koju god Linux distribuciju da odaberete, nećete se pokajati jer će vam se u današnje vrijeme kada se "pazi da je OS legalan" sigurno višestruko isplatiti.
5. MAC OS
Slika 3. Mac logo
Apple Macintosh je porodica računala koje je razvila američka tvrtka Apple
Computer. Ovo računalo je bilo stavljeno na prodaju u SAD 24. siječnja,
1984., i bilo je prvo računalo široke potrošnje koje je imalo grafičko
sučelje i računalni miš, umjesto tada standardnog tekstnog sučelja.
Za nastanak Macintosh hardvera i softvera zaslužni su Bill Atkinson, Chris Espinosa, Joanna Hoffman, George Crow, Burrell Smith, Jerry Manock, Jef Raskin i Andy Hertzfeld. Njihov cilj je bio da rad na računaru učine lakšim za upotrebu upravo preko grafičkog interfejsa (do tada je MS-DOS bio najzastupljeniji).
Zanimljivo je reći da na tržištu Apple vodi najveću bitku sa Microsoft-om,
koji je navodno ukrao prvi grafički dizajn Macintosh-a (u svijetu se još
uvijek vode polemike oko ovog detalja iz prošlosti).
Za razliku od PC računara za koje dijelove možete da nadjete kod širokog
kruga proizvođača iz cijelog svijeta, Macintosh se opredjelio za zatvorenu
arhitekturu i specifične standarde pa je zato i mnogo skuplji i ne tako
široko zastupljen. Bez obzira na taj nedostak, on i dalje drži veliki
dio tržišta iz razloga pouzdanosti i sa odličnim operativnim sistemom.
Važno je napomenuti da se u martu 2006. desila svojevrsna revolucija kada su Mac-ovi u pitanju. Do tada Apple računari, bazirani na Motorolinim procesorima, prelaze na Intel-ove procesore, čime su praktično otvorena vrata za upotrebu Mac OS i na "običnim" PC računarima. Do tada jedine verzije Mac OS-a za PC bile su one nelegalne "crack-ovane" verzije. Od tog momenta, neprevaziđeni Windows OS je napokon dobio jakog konkurenta.
Još zanimljiviji je podatak da je od 2006. sam Apple ponudio software "Boot Camp" kojim se omogućava korištenje Windows OS na Mac računarima.
ZAKLJUČAK
Kao što smo već rekli operativni sistem je jedan od ključnih dijelova računara. Bez operativnog sistema i aplikativnih programa, računar je samo gomila beskorisne elektronike. Bez operativnog sistema, aplikativni softver ne bi mogao da koristi resurse računara.
Pri samoj odluci o kupovini računara, moramo se i odlučiti za operativni sistem koji ćemo koristiti. U zavisnosti od platforme koju smo odabrali, u ponudi imamo veliki broj operativnih sistema.
Na našem tržištu PC računara dugo su vladali (i još uvijek vladaju) komercijalni operativni sistemi kompanije Microsoft - Windows /XP/Vista/7. U današnje vrijeme, vrijeme kada se naša zemlja okreće Evropi, korištenje nelegalnih kopija ovih sistema kažnjivo je zakonom.
Kao alternativuxovim skupim komercijalnim sistemima možemo navesti GNU/Linux operativni sistem koji je stabilan, pouzdan, veoma moćan, koji dolazi sa kompletnim razvojnim softverom (C, C++, Fortran, Perl…), koji posjeduje odlične mrežne mogućnosti, koji je lakxza nadogradnju i održavanje, koji podržava višeprocesorski rad, čiji je kod otvoren i svima je dostupan, koji se stalno razvija i usavršava i koji je povrh svega toga sasvim besplatan.
LITERATURA
1. Branko Latinović, „Informacione Tehnologije“, Panevropski Univerzitet „Apeiron“, Banja Luka, 2007. godine
2. Nijaz Bajgorić, „Operativni Sistemi“, Univerzitetska knjiga, Mostar, 2000. godine
INTERNET1. http://hr.wikipedia.org/wiki/Malware (14.03.'11.)
2. http://www.scforum.info (14.03.'11.)
3. http://hr.wikipedia.org/wiki/Hacker (15.03.'11.)
4. http://hr.wikipedia.org/wiki/Antivirusni_program (16.03.'11.)
5. http://bs.wikipedia.org/wiki/Lični_firewall (15.03.'11.)
6. http://bs.wikipedia.org/wiki/Windows (16.03.'11.)
7. http://hr.wikipedia.org/wiki/Macintosh (16.03.'11.)
preuzmi
seminarski rad u wordu » » »
Besplatni Seminarski Radovi