POCETNA STRANA

Seminarski i Diplomski Rad
 
SEMINARSKI RAD IZ POLITIČKIH NAUKA
 

Politički liberalizam Vladimira Jovanovića


Vladimir Jovanovic politicki liberalizamDevetnaesti vek bio je za Srbiju vek ustanaka, ratova i buna, vek nacionalnog oslobođenja i stvaranja temelja moderne srpske države, vek izgrađivanja državnih institucija, odvajanja od turskog materijalnog i duhovnog nasleđa, vek delimične modernizacije društva na evropskim uzorima, vek rađanja i uspostavljanja političkog života. Srbija je sa zakašnjenjem ulazila u evropske modernizacijske procese 19. i 20. veka, uključujući i političke. Time su uslovljene neke specifičnosti aktera i tokova srpskog političkog života, pa i političkih ideologija koje su ga obeležile. Obrasci političkog organizovanja i grupisanja primani su iz Evrope tokom ta dva burna veka evropske i srpske istorije. Prvu koherentnu političku ideologiju, liberalizam, donela je iz Francuske i Nemačke mlađa inteligencija polovinom 19. veka. Prvi istaknuti ideolozi srpskog liberalizma su bili Vladimir Jovanović i Jevrem Grujić, a liberalnu stranku kao realnu snagu na političkoj sceni organizovao je veliki državnik Jovan Ristić.
Po snazi svojih ideja i uticaju na politički život i društvenu stvarnost pojedinci liberalnih uverenja značajno mesto u istoriji Srbije zauzeli su mnogo pre no što su se formalno stranački organizovali. Početkom 80-ih godina 19. veka, kada je došlo do osnivanja političkih stranaka u Srbiji, liberali su ponosno naglašavali da imaju najdužu tradiciju. Istorija liberalne misli i praktičnog političkog delovanja liberala dobili su tokom druge polovine 19. veka obeležje istorije jedne od vodećih političkih stranaka. U istoriji Srbije liberali su ostali upamćeni kao politička snaga koja je, sredinom 19. veka, u dinastijski podeljenoj Srbiji prva počela da istupa sa pozicija političkih načela, odnosno po tome što su se pojavili kao dinastijski neopredeljeni. Rešavanje političkih problema u zemlji videli su u uspostavljanju političkih principa, među kojima je već sredinom 19. veka ideal Narodne skupštine bio najviši.
Glavni ideolog među liberalima bio je Vladimir Jovanović, kojeg istoričari nazivaju apostolom liberalizma u Srbiji. Osnivač je Ujedinjenje omladine srpske, udruženja osnovanog radi buđenja srpske nacionalne ideje, po uzoru na Macinijevu Mladu Italiju. Jovanović je, u odgovoru na pitanje svog sina Slobodana zašto su liberali toliko važnosti pridavali tradiciji i prošlosti objasnio da se tada nije imalo od čega drugog poći.1 Program Liberalne Stranke iz 80-ih godina imao je svoje uporište u ideologiji liberalizma 60-ih i 70-ih godina 19. veka. U unutrašnjoj politici liberali su se zalagali za ograničeni parlamentarizam, jaku izvršnu vlast i moćan policijski aparat, kao i za postepeno i odmereno razvijanje i unapređenje ustavom i zakonom zagarantovanih sloboda, a "u saglasnosti sa istorijskim životom naroda i napretkom vremena". Insistirali su na jačanju narodnog predstavništva, u pogledu njegove nezavisnosti i stručnosti, te unapređenju obrazovanja naroda, imajući u vidu "i potrebe praktičnog života i patriotskih osećanja i građanskih vrlina". Program je sadržao i ideju podizanja narodne privrede, uvođenje štednje u državnim finansijama, osavremenjivanje vojske i podizanje borbene spremnosti zemlje. U spoljnoj politici liberali su insistirali na ujedinjenju srpskog naroda, a predviđali su, posle ostvarenja težnji za ujedinjenjem, i mogućnost zbližavanja i stvaranja saveza, pre svega carinskog, sa istočnim narodima koji su imali sličnu istorijsku sudbinu i iste političke i kulturne interese. Ovaj spoljnopolitički program liberali su nameravali da ostvare uz pomoć Rusije, pa su negovali veze sa njom, koje su uglavnom išle preko crkvenih krugova i slavjanofilskih udruženja.

Vladmir Jovanović i liberalna grupa kojoj je pripadao su za osnovne tačke svog programa smatrali sveto trojstvo nauke, slobode i nacije.
Po njihovom mišljenju nauka je davala kritički instrumentarijum kojim će se analizirati postojeće institucije i pokazati sva njihova slabost i neutemeljenost u razumu. Liberali su bili pravi zastupnici prosvetiteljskog racionalizma i uverenja u veliku spoznajnu snagu razuma u proninicanju svih, pa i najsuptilnijih pitanja kao što su ona verska ili moralna. Težili su ne samo da naučno dokažu sve mane političkog poretka u Srbiji, već i da konstruišu drugi, koji bi bio zasnovan na poslednjim dostignućima nauke, a ona je, verovali su, govorila u prilog slobode. Tako Vladimir Jovanović kaže: "Jednakost u slobodi, ili slobodu jednaku za sve i za svakoga, nauka osveštava kao osnovno načelo u prirodnome zakonu društva". Očigledno je da je njegovo shvatanje o nauci bilo znatno drugačije od savremenog i da se tada nije radilo o nauci u strogom smislu, već o izjednačavanju sopstvene političke filozofije sa naukom. Smatrao je da je odbrana liberalnih principa klasičnim argumentima nedovoljna, pa je tražio neko jače i uverljivije sredstvo.
Sloboda je za Jovanovića bila najviši ideal i vrednost i temelj individualnog i društvenog života. "Svako stanje koje je protivno slobodi, u kome oni što se nalaze u društvu ne bi smeli da izraze svoju sopstvenu prirodu, da razviju svoj um, svoju savest i svoju volju, bilo bi odricanje prava i dužnosti što se izvode iz same prirode čoveka i društva, i što su jednaki za sve ljude i narode". Svaki čovek je, po rođenju i jednakom pravu, slobodan da brine o sebi, svom razvoju i svojoj budućnosti. Slobode na kojima je Vladimir Jovanović insistirao su - pravo na život, imovinu, mišljenje i izražavanje mišljenja (i slobodu štampe), udruživanje, kretanje, glasanje i slično. Jednakost je takođe shvatao na klasičan način - kao jednakost u slobodi. Založio se za shvatanje da jednakost označava jednakost pred zakonom, a ne jednakost dohodaka ili imovine, kako su uveravali socijalisti.
Vladimir Jovanović se smatra jednim od najvećih rodoljuba svog vremena, tako da nije čudno to što je dosta vremena posvetio nacionalnom pitanju. Za njega nije bilo dileme da li mogu zajedno da idu snažni nacionalni osećaji i zalaganje za liberalne ideje. Verovao je da se u prvom slučaju radi o borbi za spoljašnju slobodu, a u drugom za unutrašnju.
Kod liberala je pogled na nacionalnu istoriju praktično stavljen u funkciju politike. A politika ih je narednih decenija vodila ka uspinjanju na vlast i gubitku vlasti, neretko uz ostvarivanje kompromisa sa ideološkim suparnicima, ka učešću u svrgavanju dinastije Karađorđevića i dovođenju Obrenovića, a potom u obaranje Obrenovića i ustoličavanje Karađorđevića, ka povremenom odstupanju od načela u donošenju i sprovođenju političkih odluka, služenju vladama drugačije političke orijentacije i žestokom opozicioniranju.
Vladimir Jovanović je bio demokrata. Često je govorio o potrebi da svaka vlast bude zasnovana na opštoj narodnoj volji. Prednost je davao republikanskom uređenju, ali je prihvatao i ustavno monarhijsko. Srbija bi trebalo, po Jovanoviću, da postane "strogo ustavna i demokratijsko-predstavnička država, u kojoj bi prava i dužnosti, sloboda i odgovornost, nauka i pravda za sve i za svakoga bili jednako ujamčeni". Veliki uzor mu je bio britanski parlamentarizam, gde vlada demokratija, ali i gde gornji dom umerava preterivanja donjeg i pruža priliku višim slojevima da, u opštem interesu, utiču na poslove. Ipak, liberali su bili više slobodnjaci nego demokrate. Verovali su da bi narod ipak trebalo da vodi inteligencija.
Vladimir Jovanović je formulisao politički program liberalne stranke:

1. Nacionalna suverenost, a na osnovu narodnog "prava da slobodno i nezavisno određuje sebe i svoju sudbu" i da ne trpi "strano mešanje u domaće odnose i poslove".
2. Ustavnost, kao "slobodan izraz narodne volje" izražen kroz slobodno izabranu narodnu skupštinu.
3. Ustavna monarhija, ne kao izraz najboljeg državnog uređenja već kao slobodan izbor naroda na Svetoandrejskoj skupštini.
4. Ministarska odgovornost pred narodnom skupštinom, kao garancija političke slobode.
5. Sloboda štampe, kao uslov političkih sloboda i liberalnih reformi.
6. Poresko i budžetsko pravo narodne skupštine, kao jako sredstvo ograničavanja svake vlasti od strane skupštine.
7. Garancija lične, religiozne, ekonomske i političke slobode, "kao osnove naprednog fizičkog, umnog i moralnog razvitka narodnog".
8. Rad za opšte dobro, radi postizanja državnog jedinstva i javnog reda.
9. Pozitivna spoljna politika, zasnovana na "bratskoj uzajamnosti među narodima" i usmerena na sticanje simpatija za srpski narod.


Vladimir Jovanović je bio pod uticajem ideja francuske revolucije i francuskih pisaca liberalne orijentacije, ali i engleskih mislilaca, pre svega Mila i Spensera. Bio je načelan čovek. Borio se za političke slobode, za nacionalnu ideju, za prosvetu naroda, za demokratiju, za štednju i unapređenje ekonomije. Iako u praktičnom radu nije imao puno uspeha, ostaje zapamćen kao glavni ideolog liberalne struje svoga vremena.
Nesumnjivo je da su liberali imali svest o srpskom narodu kao istorijskom. Svoj odnos prema nacionalnom gradili su preko odnosa prema prošlosti. Oni su sanjali jedinstvenu državu srpskog naroda koja bi okupila sve Srbe u jedan državni sklop, pisali su i govorili o narodnom duhu i o tome da srpski narod ima nacionalne izvore u svojoj istoriji. Imali su osećaj misije i nacionalnog zadatka koji njima pripadaju. To ih je svrstalo među nacionaliste u veku kada su ideje slobode, nacionalnog oslobođenja i ujedinjenja u naprednijem delu Evrope bile pretpostavke liberalizma. Ipak, nekritički odnos prema istoriji političke je poglede srbijanskih liberala s vremenom redukovao na nacionalno i dobrim delom ih učinio zarobljenicima prošlosti.

PROCITAJ / PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:
ASTRONOMIJA | BANKARSTVO I MONETARNA EKONOMIJA | BIOLOGIJA | EKONOMIJA | ELEKTRONIKA | ELEKTRONSKO POSLOVANJE | EKOLOGIJA - EKOLOŠKI MENADŽMENT | FILOZOFIJA | FINANSIJE |  FINANSIJSKA TRŽIŠTA I BERZANSKI    MENADŽMENT | FINANSIJSKI MENADŽMENT | FISKALNA EKONOMIJA | FIZIKA | GEOGRAFIJA | INFORMACIONI SISTEMI | INFORMATIKA | INTERNET - WEB | ISTORIJA | JAVNE FINANSIJE | KOMUNIKOLOGIJA - KOMUNIKACIJE | KRIMINOLOGIJA | KNJIŽEVNOST I JEZIK | LOGISTIKA | LOGOPEDIJA | LJUDSKI RESURSI | MAKROEKONOMIJA | MARKETING | MATEMATIKA | MEDICINA | MEDJUNARODNA EKONOMIJA | MENADŽMENT | MIKROEKONOMIJA | MULTIMEDIJA | ODNOSI SA JAVNOŠCU |  OPERATIVNI I STRATEGIJSKI    MENADŽMENT | OSNOVI MENADŽMENTA | OSNOVI EKONOMIJE | OSIGURANJE | PARAPSIHOLOGIJA | PEDAGOGIJA | POLITICKE NAUKE | POLJOPRIVREDA | POSLOVNA EKONOMIJA | POSLOVNA ETIKA | PRAVO | PRAVO EVROPSKE UNIJE | PREDUZETNIŠTVO | PRIVREDNI SISTEMI | PROIZVODNI I USLUŽNI MENADŽMENT | PROGRAMIRANJE | PSIHOLOGIJA | PSIHIJATRIJA / PSIHOPATOLOGIJA | RACUNOVODSTVO | RELIGIJA | SOCIOLOGIJA |  SPOLJNOTRGOVINSKO I DEVIZNO POSLOVANJE | SPORT - MENADŽMENT U SPORTU | STATISTIKA | TEHNOLOŠKI SISTEMI | TURIZMOLOGIJA | UPRAVLJANJE KVALITETOM | UPRAVLJANJE PROMENAMA | VETERINA | ŽURNALISTIKA - NOVINARSTVO

preuzmi seminarski rad u wordu » » »  

Besplatni Seminarski Radovi

SEMINARSKI RAD