John Maynard Keynes

John Maynard Keynes, prvi baron Keynes od Tiltona (5. jun 1883 - 21. april 1946) je bio engleski ekonomista čije su radikalne ideje imale ogroman uticaj na modernu ekonomiju i političku teoriju. Posebno je zapamćen kao zagovarač vladine politike intervencionisanja, po kojoj bi vlada mogla koristiti fiskalne i monetarne mjere da bi ciljano ublažila efekte ekonomske recesije, depresije i ekspolozija. Mnogi ga smatraju osnivačem moderne makroekonomije.
John Maynard Keynes je bio sin Johna Nevila Keynesa, ekonomskog lektora pri Kembridž univerzitetu, uspešnog autora i socijalnog reformatora. Keynes se prvo obrazovanje dobio na Itonu, gde je pokazao talenat za skoro svaku oblast njegovih širokih interesa. Upisao je Kraljevski koledž pri Kembridžu da bi studirao matematiku, ali su ga njegova interesovanja prema politici odvela na polje ekonomije koju je studirao na Kembridžu.

2. Život John Maynard Keynesa

2.1. Karijera

Da bi našao neki izvor prihoda, Keynes je odložio pisanje disertacije na Kembridžu i umjesto toga, uzeo servis civilnog istraživanja, na kome je bio drugi. Interesantno, u ekonomskom delu je dobio najmanju ocenu, za koju je poslije rekao: „Istraživači najvjerovatnije znaju manje od mene“. Najpoželjnije mesto u britanskom trezoru je bilo namenjeno prvoplasiranom, tako da je Keynes prihvatio posao u kancelariji Indije. Za sve to vreme, radio je i na disertaciji, koja na njegovu žalost, nije bila prihvaćena kada ju je predao što je značilo da ni doživotno mesto na Kembridžu nije, takođe. Umesto toga, prihvatio je lekturat iz ekonomije osnovan lično od strane Alfreda Maršala, sa koje pozicije je i počeo da gradi svoju reputaciju kao ekonomista. Uskoro je ukazan kraljevskoj komisiji za valutu i finansije Indije gde je mogao da iskaže svoj talenat primenjujući ekonomsku teoriju na praktične probleme. Pošto je to i uspio, njegove usluge su tražene i poslije Prvog svjetskog rata. Poslije rata je bio zadužen za kreiranje uslova kredita između Britanije i njenih kontinentalnih saveznika za vrijeme rata. Postigao je znatne uspehe koji su, na kraju, doveli do mjesta finansijskog predstavnika blagajne na Pariskoj mirovnoj konferenciji 1919.
Keynesova karijera se uzdigla na mjestom savjetnika finansija Velike Britanije od 1915. do 1919. za vrijeme Prvog svjetskog rata, i kao njihovog predstavnika na Pariskoj mirovnoj konferenciji 1919. Ta posjeta je rezultovala u publikaciji Ekonomske posledice mira (The Economic Consequences of the Peace), iste godine praćena Revizijom ugovora (A Revision of the Treaty). Ova dela su predviđala da će popravke koje je Njemačka trebala da plati pobjednicima rata biti toliko velike da će uništiti Nemačku ekonomiju. Ova predviđana su se i ostvarila 1923.godine kada se njemačka ekonomija urušila u hiperinflaciji , sa samo malim dijelom popravki ikada plaćenim.
Keynes je više puta u svojim dijelima upozoravao na to da je Srbija proporcionalno najviše stradala u Prvom svetskom ratu. S obzirom na to da je Srbija siromašna poljoprivredna zemlja, osnov njene ekonomije je ljudska radna snaga. S obzirom na ogromne ljudske žrtve, Srbija je proporcionalno najviše izgubila u ratu, a posle nje Francuska. Sistem reparacija zasnovan na uništenim materijalnim sredstvima koji su savezničke snage uvele ne može, po Keynesu, adekvatno da nadoknati srpske gubitke.
Do 1942. godine, Keynes je već bio ugledni ekonomista kada je dobio titulu baron Keynes od Tiltona. Za vreme Drugog svjetskog rata, Keynes je raspravljao u Kako platiti rat (How to pay for the war) da bi se rat trebao finansirati većim taksama (prije nego trošenjem deficita), da bi se izbjegla inflacija. Kada je pobeda saveznika već izgledala sigurno, Keynes je bio u pregovorima koji su ustanovili Bretonvudski sistem (Bretton Woods system), kao predstavnik britanske delegacije i predsedavajući komisije Svjetske banke.

2.2. Investitor

Keynesov briljantni rekord kao investitora je demonstriran preko javno dostupunih podataka fonda koji je on vodio za Kraljevski koledž pri Kembridžu.
Između 1928. i 1945. , Keynesov fond je doživeo prosečni rast od 13,2% u poređenju sa ukupnim tržištem Velike Britanije koje je opadalo 0,5% na godišnjem nivou.
Pristup koji je generalno Keynes usvojio sa njegovim investicijama može se svesti na:
1. Pažljivu selekciju nekoliko investicija uzimajući u obzir njihovu jeftinoću u poređenju sa aktuelnim i potencijalnim realnim vrednostima u periodu godina, kao i alternativnim investicijama u vremenu;
2. Čvrsto držanje ovih relativno velikih jedinica, moguće i na nekoliko godina, dok ne ispune svoja očekivanja, ili dok ne bude očigledno da su bila greška, i;
3. Balansirana pozicija u investiranju, tj. različit izbor rizika individualnih dionica koje su velike, i ako je moguće, suprostavljenih rizika (npr. držanje dionica zlata među ostalim jednakostima, jer je vrlo moguće kretanje u suprotnom pravcu zbog fluktuacija )

2.3. Dijela

Za razliku od mikroekonomije, makroekonomija je grana ekonomije koja se bavi sveukupnim mogućnostima ekonomije, i u savremenom obliku nije postojala sve do 1936.godine, kada Keynes objavljuje djelo je Opšta teorija zaposlenosti, kamate i novca (The General Theory of Employment, Interest and Money).
U to su vrijeme Engleska i Sjedinjene Države još bile zapletene u Veliku krizu iz 1930-ih. Stopa nezaposlenosti dostigla je četvrtinu radne snage. Tragajući za izlazom Keynes je naglašavao da tržišne ekonomije mogu pogrešno funkcionisati. U ovoj knjizi je razvio teoriju o tome koji su uzroci nezaposlenosti i ekonomskih obrta nadole, kako banke izlaze na kraj sa novcem i kamatama i kako neke države napreduju dok druge zaostaju. Dokazao je da vlade imaju važnu ulogu u poletima i padovima poslovnih ciklusa.
Također, on je smatrao da odgovarajuća upotreba fiskalne i monetarne politike može uticati na veličinu proizvodnje i zbog toga smanjiti gore navedenu nezaposlenost i skratiti ekonomske recesije .
Njegove tvrdnje su imale eksplozivan uticaj kad ih je tek uveo i uzrokovale su veliki prijepor i raspravu. U poslijeratnom periodu, njegova ekonomija dominira u makroekonomiji i ekonomskoj politici vlada. Tokom 1960-ih, svaka se analiza makroekonomske politike praktično temelji na njegovom gledištu na svijet. Od tada, novi smijerovi koji uključuju ponudu faktora, očekivanja i alternativna stajališta o dinamici nadnica i cijena potkopavaju njegovu raniju jednodušnost. Iako malo ekonomista sada vjeruje da dijelovanje države može ukloniti poslovne cikluse, kao što se činilo da keynesianska ekonomija obećava, ni ekonomija ni ekonomska politika nisu bile jednake od Keynesova velikog otkrića.
Ovom knjigom Keynes je izvršio revoluciju u ekonomskoj nauci, budući da je doveo u pitanje centralnu propoziciju (do)tadašnje makroekonomske teorije. Iz Keynesove teorije vrlo brzo je izvedena potreba široke državne intervencije, a fiskalne politike pre svega.

3. Keynesijanski prevrat

Iako su klasični ekonomisti propovjedali da je trajna nezaposlenost nemoguća, ekonomisti su 1930-ih teško mogli ignorisati veliku armiju nezaposlenih radnika- koji mole za posao. Keynesova je Opšta teorija ponudila alternativnu makroekonomsku teoriju, novi skup teoretskih pogleda za posmatranje uticaja ekonomskih politika kao i vanjskih šokova. Zapravo keynesijanski je prevrat kombinovao dva različita elementa. Prvo, Keynes je prikazao pojam agregatne potražnje. Drugo i jednako prevratna osobina bila je keynesijanska teorija agregatne ponude. Iako je klasični pristup pretpostavio fleksibilne cijene i nadnice s posljedicom okomite krive agregatne ponude. Njegov pristup je ustrajao na neflesibilnosti cijena i nadnica i vodoravnoj ili rastućoj krivi AS. Ponuda zaista ne stvara svoju vlastitu potražnju i proizvodnju s toga u neodređeno dugim periodima može odstupati od potencijalne proizvodnje.

3.1. Iznenađujuće posljedice

Kombinujući ta dva nova elemanta, Keynes je zaista unjeo istinski prevrat u makroekonomiju. Suština njegovog argumenta prikazana je na Slici 1. Taj dijagram kombinuje krivu agregatne tražnje s keynesijanskom rastućom krivom agregatne ponude.
Prvo je opažanje da savremena tržišna ekonomija može pasti u zamku ravnoteže uz nepotpunu zaposlenost- ravnoteža ponude i potražnje u kojoj je proizvodnja mnogo manja od potencijalne proizvodnje i u kojoj je veliki dio radne snage nedobrovoljno nezaposlen.
Na primjer, kada kriva AD siječe krivu AS daleko ulijevo, kao što je ilustrovano tačkom A, proizvodnja može biti znatno manja od potencijale proizvodnje. Keynes i njegovi sljedbenici isticali su da ne postoji ekonomski mehanizam koji će ekonomiju brzo vratiti u punu zaposlenost i osigurati da ekonomija proizvodi uz punu zaposlenost i uz punu iskorištenost kapaciteta zbog toga što su nadnice i cijene nefleksibilne. Država je mogla biti na svojoj niskoj proizvodnji, vrlo bijednim uslovima dugo vremena jer ne posroji samokorigujući mehanizam ili nevidljiva ruka tržišta da ekonomiju dovede nazad u punu zaposlenost.
Njegovo drugo opažanje proizilazi iz prvog. Pomoću monetarne i fiskalne politike, država može potaknuti ekonomiju i pomoći da se održe visoke razine proizvodnje i zaposlenosti. Na primjer, kad bi država povećala svoje kupovine, povećala bi se agregatna potražnja, kada sa AD na AD’ na Slici 1. Uticaj bi bio povećanje proizvodnje sa Q na Q’. To bi smanjilo raskorak između stvarnog i potencijalno GDP-a. Prikladnom upotrebom ekonomske politike, država može preduzeti korake kako bi osigurala visoke razmjere društvene proizvodnje i zaposlenosti.

Slika 1. U keynesijanskom pristupu agregatna potražnja određuje proizvodnju

U keynesijanskom modelu kriva agregatne ponude raste, što znači da će se proizvodnja povećati s viškom agregatne potražnje, dok god ima neiskorištenih sredstava. Kada se AD snizi proizvodnja će biti u ravnoteži A , uz visoku nezaposlenost. Kada se agregatna potražnja poveća sa AD na AD’ , razina stvarne proizvodnje će se povećati sa A na B, naravno uz povećanje cijena. Sa rastućom krivom AS u kratkom roku, ekonomske su politike koje povećavaju agragatnu potražnju uspjevale povećati proizvodnju i zaposlenost.
Keynesova je analiza stvorila prevrat u makroekonomiji, posebno među mladim ekonomistima koji su živjeli u vrijeme velike ekonomske krize 1930-ih i osjećali da je u klasičnom modelu nešto neprimjenjivo i pogrešno.
Keynesijanizam je vladao makroekonomskim mišljenjem oko pola veka, da bi njegovu dominaciju ugrozila tzv. nova klasična ekonomija 1980-tih godina. Današnji neokeynesijanizam vrlo malo podseća na svog utemeljivača.

4. Kritika

Rad Rasprava o novcu (Treatise on Money) je smatran Keynesovim najboljim dijelom od njegovog čestog intelektualnog protivnika, Miltona Fridmana. Fridman i ostali monetaristi su raspravljali da keynesijanski ekonomisti (Keynesian Economists) ne obraćaju dovoljno pažnje na stagflaciju i ostale probleme inflacije.
Fridrih Hajek je tako žestoko iskritikovao Raspravu o novcu (Treatise on Money) da je Keynes odlučio da postavi Pjera Srafu da iskritikuje (ništa manje žestoko) Hajekovo konkurentsko delo. Keynes-Hajek konflikt je bila prava mala bitka na liniji Londonska ekonomska škola - Kembridž.

5. Keynsov odnos prema prethodnoj ekonomskoj teoriji

5.1.Odnos prema maršalijanskoj teoriji zaposlenosti

Tradicionalna ekonomska teorija bavila se pretežno problemom raspodjele datog obima zaposlenih resursa, odnosno faktora proizvodnje, izmedju različitih namjena, kao i uslovima koji određuju nagradu, odnosno cijenu ovih faktora.
Rikarda ne interesuje veličina neto društvenog proizvoda. Njega interesuje raspodjela neto društvenog proizvoda. On smatra da osnovni zadatak političke ekonomije kao nauke nije istraživanje prirode i uzroka bogatstva, kao što je to smatrao Smit, već istraživanje zakona koji određuju raspodjelu društvenog proizvoda između pojedinih društvenih klasa.
Postklasična ekonomska teorija se retko bavila teorijom zaposlenosti raspoloživih faktora proizvodnje. Ona nije uzimala u obzir činjenicu nevoljne nezaposlenosti, tj. nezaposlenosti protiv volje radnika. Tako na primjer, i poznati engleski ekonomista Pigu smatra da se može zanemariti činjenica nevoljne nezaposlenosti jer, po njemu, ista teorija važi kako u situaciji nevoljne nezaposlenosti tako i u situaciji pune zaposlenosti. Postavke tradicionalne teorije nezaposlenosti ne isključuju mogućnost postojanja tzv. frikcionalne nezaposlenosti . Tradicionalna teorija takođe ne isključuje ni mogućnost tzv. voljne nezaposlenosti. To je stanje kada radnici neće da prihvate posao za određenu najamninu.
Dakle, maršalijanska, odnosno tradicionalna teorija, ne dopušta mogućnost tzv. nevoljne nezaposlenosti, nezaposlenosti koja u vrijeme kriza i depresija postaje najakutniji problem privrede. Ona, zapravo, polazi od stanja koje je u ekonomskoj literaturi poznato kao stanje pune zaposlenosti. Stanje pune zaposlenosti ne isključuje postojanje privremenih, neizbježnih i lakih formi nezaposlenosti kao što je voljna nezaposlenost. Stanje pune zaposlenosti, po prirodi stvari, isključuje stanje nevoljne nezaposlenosti.
Tradicionalna teorija se, po riječima Keynesa, može shvatiti kao teorija raspodjele u uslovima pune zaposlenosti. Prema postavkama te teorije, ne može doći do nezaposlenosti u pravom smislu riječi, do nevoljne nezaposlenosti; nezaposlenost može biti jedino posljedica: ili privremene nezaposlenosti između dva posla, ili promjene u tražnji visokospecijalizovanih faktora proizvodnje, ili posledica uticaja esnafskog sindikata na zaposlenost radnika koji nisu njegovi članovi. Tradicionalna teorija je tako, polazeći od svojih hipoteza logički bila dovedena do neizbježnog zaključka: postojeća nezaposlenost mora u osnovi da bude posljedica odbijanja nezaposlenih faktora proizvodnje da prihvate nagradu koja odgovara njihovoj marginalnoj produktivnosti. Odbijanje radnika da pristanu na sniženje svoje nominalne najamnine osnovni je uzrok nezaposlenosti, prema toj teoriji.
Keynes otvoreno iznosi problem: tradicionalna teorija se može primjeniti jedino na stanje pune zaposlenosti. Nju je pogrešno primjenjivati na probleme nevoljne nezaposlenosti. A nevoljna nezaposlenost je u Keynesovo doba bila stvarnost.

5.2. Keynesovo odbacivanje Sayjovog zakona tržišta

Od francuskog ekonomiste Žana Batista Sayja potiče doktrina poznata kao Sayjov zakon tržišta. Po toj teoriji ponuda stvara svoju sopstvenu tražnju.
Tradicionalni ekonomisti poput Rikarda prihvatili su u osnovi ovu doktrinu kao tačnu. Tu doktrinu je izložio Džon Stjuart Mil, Rikardov interpretator, u svojoj knjizi Principi političke ekonomije. Mil smatra da je sredstvo plaćanja robe naprosto opet sama roba. Sredstva kojima svako lice plaća za proizvode drugih ljudi su proizvodi kojima ono samo raspolaže. Svi prodavci su neophodno, i u punom smislu riječi, kupci. Kada bismo odjednom mogli da udvostručimo proizvodne snage zemlje, time bismo udvostručili i ponudu robe na svim tržištima, ali bismo, istom ovom mjerom, udvostručili i kupovnu moć. Svako bi udvostručio i svoju tražnju i svoju ponudu; svako bi mogao da kupi dvaput više, pošto bi svako imao da u razmjenu ponudi dvaput više.
Iz Sayjovog zakona tržišta proizlazilo je da svako uzdržavanje od lične potrošnje dovodi automatski do investiranja radne snage i ostalih faktora proizvodnje u sferu proizvodnje kapitalnih dobara. Ovo stanovište odgovara privredi Robinsona Krusoa, privredi bez razmene. Ti zaključci, međutim, ne odgovaraju robnoj privredi sa razvijenom robno-novčanom razmenom. Štednja koju sebi nameće pojedinac i koja dovodi do njegovog bogaćenja ne mora, istovremeno, da bogati i zajednicu kao cjelinu. Drugim riječima, akt pojedinačne štednje ne mora neizbježno da dovede do paralelnog akta investiranja.
Keynes je odbacio Sayjov zakon tržišta i doveo u pitanje i mnoge druge postavke tradicionalne teorije kao što su: korist od privatne i javne štedljivosti, stav prema kamatnoj stopi, tradicionalna teorija nezaposlenosti, kvantitativna teorija novca, neograničena korist od ekonomskog liberalizma u spoljnoj trgovini itd.
Između prethodne ekonomske teorije, počev od Rikarda, i Keynesove teorije postoje sledeće glavne razlike:
1) Prethodna ekonomska teorija bavi se, pre svega, problemom raspodele, a ne obimom nacionalnog dohotka. Keynes istražuje snage koje odredjuju obim, odnosno nivo zaposlenosti i nivo privredne aktivnosti uopšte, kao i obim nacionalnog dohotka koji predstavlja rezultat određenog nivoa zaposlenosti i određenog nivoa privredne aktivnosti.
2) Raniji ekonomisti polaze od Sayjovog zakona tržišta. Prihvataju Sayjovo stanovište da tržišni mehanizam sam po sebi obezbjeđuje punu zaposlenost faktora proizvodnje. Oni su svoju teoriju vrijednosti i raspodjele razradili za situaciju pune zaposlenosti. Smatraju da je njihova analiza mehanizma razmjene i njihova teorija o akumulaciji kapitala pokazala da tržišna privreda teži punoj zaposlenosti. Keynes odbacuje Sayjov zakon tržišta i ističe tvrdnju da ne postoji takav mehanizam koji automatski dovodi do stanja pune zaposlenosti, već da privreda može biti na raznim nivoima zaposlenosti.
3) Shvatanja tradicionalne teorije se zasnivaju na liberalističkoj ekonomskoj politici, na principu laissez-faire, na neintervencionizmu, na nemiješanju države u privredni život. Za miješanje države nema potrebe jer tržišni mehanizam sam po sebi obezbeđuje:
(a) punu zaposlenost svih faktora proizvodnje
(b) najracionalniji razmeštaj, tj. alokaciju faktora proizvodnje, odnosno raspodelu ukupnog društvenog fonda rada između pojedinih privrednih grana.
Keynes smatra suprotno. Tvrdi da ne postoji nikakav automatski mehanizam koji bi obezbedio punu zaposlenost proizvodnih faktora i zbog toga on upućuje na državni intervencionizam, odnosno na intervencionističku ekonomsku politiku.

Zaključak

Danas, zahvaljujući intelektualnom doprinosu Johna Maynarda Keynesa i njegovih sljedbenika, znamo kako nadzirati najgore ispade poslovnog ciklusa. Brižljivom upotrebom fiskalne i monetarne politike, države mogu uticati na proizvodnju, zaposlenost i inflaciju. Fiskalne politike su moć države da oporezuje i troši. Monetarna politika uključuje određivanje ponude novca i kamate. Ponuda novca i kamata utiču na ulaganje u kapitalna dobra i na drugu potrošnju koja je osjetljiva na kamte. Koristeći ova dva osnovna sredstva makroekonomske politike, države mogu uticati na razinu ukupnog trošenja, stopu rasta i razinu proizvodnje, razine zaposlenosti i nezaposlenosti, te na razinu cijena i stopu inflacije.

Literatura:

1. Paul A. Samuelson, William D. Nordhaus, Ekonomija, Mate, Zagreb, petnaesto izdanje
2. Olivier Blanchard, Makroekonomija, Mate, Zagreb, treće izdanje
3. Babić, Makroekonomija, Mate, Zagreb
4. Podaci preuzeti sa http://www.economist.com
5. Ostala literatura

PROČITAJ / PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:

ASTRONOMIJA | BANKARSTVO I MONETARNA EKONOMIJA | BIOLOGIJA | EKONOMIJA | ELEKTRONIKA | ELEKTRONSKO POSLOVANJE | EKOLOGIJA - EKOLOŠKI MENADŽMENT | FILOZOFIJA | FINANSIJE |  FINANSIJSKA TRŽIŠTA I BERZANSKI    MENADŽMENT | FINANSIJSKI MENADŽMENT | FISKALNA EKONOMIJA | FIZIKA | GEOGRAFIJA | INFORMACIONI SISTEMI | INFORMATIKA | INTERNET - WEB | ISTORIJA | JAVNE FINANSIJE | KOMUNIKOLOGIJA - KOMUNIKACIJE | KRIMINOLOGIJA | KNJIŽEVNOST I JEZIK | LOGISTIKA | LOGOPEDIJA | LJUDSKI RESURSI | MAKROEKONOMIJA | MARKETING | MATEMATIKA | MEDICINA | MEDJUNARODNA EKONOMIJA | MENADŽMENT | MIKROEKONOMIJA | MULTIMEDIJA | ODNOSI SA JAVNOŠĆU |  OPERATIVNI I STRATEGIJSKI    MENADŽMENT | OSNOVI MENADŽMENTA | OSNOVI EKONOMIJE | OSIGURANJE | PARAPSIHOLOGIJA | PEDAGOGIJA | POLITIČKE NAUKE | POLJOPRIVREDA | POSLOVNA EKONOMIJA | POSLOVNA ETIKA | PRAVO | PRAVO EVROPSKE UNIJE | PREDUZETNIŠTVO | PRIVREDNI SISTEMI | PROIZVODNI I USLUŽNI MENADŽMENT | PROGRAMIRANJE | PSIHOLOGIJA | PSIHIJATRIJA / PSIHOPATOLOGIJA | RAČUNOVODSTVO | RELIGIJA | SOCIOLOGIJA |  SPOLJNOTRGOVINSKO I DEVIZNO POSLOVANJE | SPORT - MENADŽMENT U SPORTU | STATISTIKA | TEHNOLOŠKI SISTEMI | TURIZMOLOGIJA | UPRAVLJANJE KVALITETOM | UPRAVLJANJE PROMENAMA | VETERINA | ŽURNALISTIKA - NOVINARSTVO

 

preuzmi seminarski rad u wordu » » »  

Besplatni Seminarski Radovi

SEMINARSKI RAD