Pojam, predmet sociologije i njen odnos prema drugim društvenim naukama

Društveni život ljudi odvija se izmedju nestabilnosti, neizvesnosti, haosa, rata i izvesnosti, stabilnosti, poretka, mira. Nauka koja pokušava da na sistematski i metodicki nacin opiše, imenuje, klasifikuje, analizira, objasni i razume svekoliku složenost društvenih odnosa, ustanova i vrednosti, naziva se sociologija. Njeno polje proucavanja odredjuju sami sociolozi i krecu se od problema celine društva do problema u malim društvenim grupama.
Pored proucavanja društva u celini, sociologija proucava i pojedine društvene pojave (dogadjaje), odnose izmedju društvenih grupa, društvene institucije i delatnosti i utvrdjuje ono što je opšte u pojavi.
Svako od nas vidi lekara u bolnici ili prodavca u pekari a sociolog u tome otkriva pripadnike pojedinih profesija ili obavljanje društvene uloge. Mi zapažamo bogate i siromašne gradjane, a sociolog ih vidi kao pripadnike društvenih klasa i slojeva. Ljudi su živeli u socijalizmu i kapitalizmu, ili teže njihovom ostvarivanju, a sociolog u tome nalazi odredjeni društveni odnos. Posmatranje demonstracija na ulici ili štrajka za sociologa je izraz nekog sukoba u društvu. Kada odlazimo u školu, bolnicu, vojsku, crkvu, policiju, mi odlazimo u društvenu instituciju a ne u obicnu zgradju.
Profesija, klase i slojevi, društveni odnos, sukob, institucije su ono što je opštost u društvu i to su sociološke kategorije kojima izražavamo bogatstvo i raznovrsnost pojedinacnog iskustva.

Predmet sociologije

O predmetu opšte sociologije postoje razlicita shvatanja.
Njeni osnivaci su Ogist Kont, H. Spenser, K. Marks. Svi oni su davali svoju definiciju predmeta sociologije.
Nastala je pre skoro 170. godina kada je Ogist Kont u „Tecaju pozitivne filozofije“ odredjuje kao nauku koja treba da proucava ljudsko društvo kao celinu.
Tokom razvoja proucavala je ne samo ljudsko društvo kao celinu – ukupnost društvenih pojava, vec i pojedine društvene pojave pa se od pocetka 20. veka govori o opštoj sociologiji i posebnim sociologijama.
Definicije predmeta opšte sociologije razlikuju se u zavisnosti od filozofske orjentacije tvorca.
Definicija treba da odredi predmet i razgranici je od drugih društvenih nauka.
Veliki broj definicija naveo je Huntigtona da kaže da je sociologija ono što pod tim podrazumevaju oni naucnici koji sebe smatraju sociolozima.
Uzroci teškoca u definisanju predmeta:
1. u oblasti društvenog života ne mogu se zahtevati stroge definicije kao u geometriji
2. zbog njene relativne mladosti nema jedinstva teorijskog i empirijskog istraživanja
3. klasno je determinisana, u zavisnosti od položaja sociologa u društvu razlicito se definiše njen predmet, odredjuju njeni zadaci i tumace društvene pojave

Struktura globalnog društva kao i odnose izmedju njegovih užih delova, razvoj društvenih celina, pitanja su koja su neobilazna u empirijskom i teorijskom studiju ove nauke. Pa ipak, sociologija istražuje i pokušava da reši društvene probleme. Njih je mnogo i srecu se u svakodnevnom životu koliko i u istorijskim razdobljima. Sociologija, kao racionalna misao o društvu, pokušava da identifikuje i opiše društvene probleme, da ih objasni na deterministicki nacin, odnosno razume i da eventualno predloži odredjena teorijska i prakticna rešenja. Ona, prema tome, nije normativna nauka (poput prava ili morala) i ne polazi od odredjenih normi da bi iz njih izvela prakticna ponašanja. Ona istražuje društvene cinjenice i analizira ih sociološkim pojmovima.

Odredjivanju predmeta opšte sociologije su najpre pristupili njeni osnivaci Ogist Kont, Herbert Spenser i Karl Marks, ali u tome nisu u potpunosti uspeli, jer te definicije nisu bile adekvatne njihovim idejama o zakonitostima društvenog života. Slicno je bilo i kod drugih teoreticara. Zbog razlicitih pristupa pojedinim društvenim pojavama i procesima javljale su se, dakle, i razlicite definicije predmeta opšte sociologije. Smatrano je, «da je sociologija nauka o društvenim grupama (Bogardus), ili nauka o oblicima organizovanja ljudi (Ziml), a Pirtin Sorokin je smatrao da je sociologija nauka o opštim svojstvima klasa, socijalnih pojava i odnosa medju njima.»

U novije vreme javlja se tendencija poistovecivanja sociologije sa opisnom sociologijom, ciji predmet jeste opisivanje i objašnjavanje konkretnih društvenih pojava, manjih društvenih grupa ili individualnih radnji i ponašanja. Neki teoreticari smatraju da sociološka istraživanja i razmatranja treba usmeriti na razumevanje i smišljeno shvatanje uzrocnih veza i uticaja u društvenim tokovima i pojavama. Izvorište ovakvog mišljenja su radovi Maksa Vebera.

Da li sociologija treba da ispituje prošlost, tj. razvitak društva i njegove zakonitosti, ili da se prvenstveno, bavi sadašnjošcu, odnosno problemima savremenog društva? Odgovor je, naravno, dvodimenzionalan što znaci da sociologija mora saznavati prošlost da bi mogla iznalaziti rešenja za savremene društvene probleme.

Brojne dileme i kontraverze uslovile su i u domacoj literaturi raznolikost definicija predmeta sociologije. Jedna od definicija istice: «Sociologija proucava društvo, kao totalitet odnosa – najraznovrsnijih odnosa medju ljudima, i ljudi prema prirodi, kroz koje covek ispoljava svoju suštinu. To znaci da se ona bavi celinom društvenih odnosa, pre svega globalnim a potom parcijalnim celinama pojedinim društvima.»

Druga definicija: «Opšta sociologija je najopštija teorijska nauka o ljudskom društvu kao jedinstvenoj realnosti koja utvrdjuje specificnost društvenih pojava i njihove odnose u strukturi jedinstvene društvene realnosti otkrivajuci sociološke zakone o strukturi i razvoju društvenih pojava , užih strukturalnih celina i globalna društva.»
«...Sociologiju možemo definisati kao osnovnu, opštu i teorijsku nauku o društvu kao celini društvenih delovanja i društvenih odnosa i raznolikim tvorevinama kroz koje se ispoljava društveni život ljudi u odredjenim prirodnim i kulturno-istorijskim uslovima.»
Navedene definicije upucuju na zakljucak, pre svega, da je sociologija optša, fundamentalna i pretežno teorijska nauka, s izrazitom empirijskom primenom.

Pored celokupnog i globalnog posmatranja društva, sociologija treba da se bavi i posebnim i pojedinacnim procesima i pojavama, koje, u vecoj ili manjoj meri, uticu na zbivanja i odnose u društvu. Cil ovih globalnih i parcijalnih, teorijskih i prakticnih razmatranja, jeste težnja ka otkrivanju i utvrdivanju opštih, posebnih i pojedinacnih pravila i zakonitosti koje se javljaju u društvenim pojavama, procesima i odnosima. Po svojim zakonitostima društvene pojave se bitno i suštinski razlikuju od prirodnih. Ove specificnosti cine društvo pojavom «sui generis» i izražavaju genericku suštinu društvenih pojava, procesa i odnosa.
Suštinska osobenost sociologije ogleda se u pristupu društvu kao osobenoj realnosti koja se ne može svesti na ekonomsko, psihološko, prirodno, kulturno. Primera radi, organizaciju, delovanje, ciljeve politicke partije istražuje politikologija. Sociologija pristupa proucavnju politicke partije sa stanovišta njene uloge i znacajnosti u celini društva. Nju više interesuje pitanje društvenih uslova pojave odredjene partije (konzervativne, liberalne, totalitarne) i problem posledica koje stvara u društvenim odnosima i svakodnevnom životu, nego unutrašnja organizacija.

Razume se, i to može da bude predmet sociološkog ispitivanja (odnosi izmedju voda i clanova u politickoj partiji, sistem društvenih vrednosti za koji se partija zalaže, socijalni sastav clanstva itd.) medjutim, tada je rec o elementima sociološkog pristupa, o sociološkom uglu proucavanja problema o kome je rec. Moguca su dva pristupa: normativni (vrednosti) i iskustveni (cinjenicki). U prvom se polazi od odredjenih normi, vrednosti, a u drugom od iskustvenog stanja.

Sociologija kao nauka nastoji da sistematski utvrdi i objasni društvene cinjenice (le fait social), da utvrdi objektivnu istinu o problemu koji istražuje ali i da razvije kriticku misao o društvu. Medjutim, sociologija još uvek ne uspeva da otkrije suštinu društvenog kretanja. Tajna društvene celine razotkriva se racionalnim sistemom istraživanja ali svako ko sociološki misli zna da neki odnosi i procesi u društvu nisu predvidljivi, dakle, nisu objašnjivi. Društvo se organizuje pomocu kolektivnih vrednosti i institucija ali postoji i iracionalna strana društvene istorije. Život naroda, njegovo mišljenje, ponašanje, verovanje, ustanove, samo su vidljivi izraz (forma) njegove duše. To je najveci saznajni izazov za sociologiju – da prodre u nestrukturirane, nastajuce oblasti društvenog života

Sociologija je društvena nauka koja izucava pojave i odnose u društvu, a po svojoj predmetnoj orijentisanosti, nužno izgradjuje povezanost sa drugim, pre svega društvenim naukama.

Odnos sociologije i drugih naucnih disciplina

Sociologija je, po svom predmetu opšta, teorijska i empirijska nauka, koja izucava zakonitosti društva kao celine.

U sociološkoj nauci postoji mnoštvo teorija. Svaka od njih pokušava da skupom logickih i iskustveno proverenih tvrdnji istraži i objasni odredjeni društveni (državni) problem. Sociološke teorije se medjusobno razlikuju po pocetnoj zamisli prirode društva, po izboru problema koji istražuju i po metodološkom pristupu koji primenjuju u ispitivanju. Osnovna razlika izmedju socioloških teorija ogleda se u tome da li proucavaju društvo kao celinu zavisnu od drugih delova stvarnosti – prirode, ekonomije, države, ili polaze od pretpostavke da je to jedina osobena stvarnost koja ima specificna svojstva i koja se može proucavati bez svodenja društva na druge entitete.

Vrednost sociološke teorije odredjena je stepenom racionalnog objašnjenja problema koji istražuje. To znaci: koliko je sistematicna, objektivna, pouzdana, trajna u istrasživackim rezultatima i objašnjenjima. Teorija koja je utemeljena na jacim i bolji argumentima imace vecu vrednost. Teorijska vrednost jednog sociološkog stanoviša bice veca ukoliko je zasnovana na višeuzrocnom objašnjenju (ekonomski, psihološki, prirodni, kulturni, politicki) a ne na objašnjenju pomocu jednog dominantnog cinioca.
Tokom istorije sociološke nauke raspravljani su brojni teorijski i iskustveni problemi. U prošlom veku razmatrana su «velika pitanja» (društvo kao celina, šta je bice društva itd.) a u dvadesetom veku su se umnožavala «mala pitanja» (institucije i aktivnosti grupa i pojedinaca). Osnovni teorijski problemi u sociologiji, po Entoni Gidensu, svode se na: (1) strukturu i akciju (u kojoj meri društvo ogranicava našu akciju, koliko je pojedinac samostalan u delovanju), (2) konsenzus i konflikt (konsenzusu doprinose porodica, religija, obrazovani sistem, politika, a konflikte u društvu stvara ideologija, vlast, interesi, politika), (3) razvoj i stagnacija (oblikovanje modernog sveta), (4) polne razlike uslovljene klasom, kulturom, vaspitanjem.

Odnos sociologije i istorije

Za nastanak i razvoj sociologije izuzetnu važnost ima nivo razvijenosti istorije. Istorija, kao opšta društvena nauka, pruža konkretne podatke o društvenim zbivanjima i procesima, hronološki opisujuci sve dogadjaje u razvoju ljudske zajednice, od praistorije do današnjeg vremena. Istorija na taj nacin, predstavlja podlogu sociološkim proucavanjima za kompleksniju analizu dijalektickih odnosa i medjuuticaja istorijskih procesa.

U ovom kontekstu možemo konstantovati da je «sociologija nauka koja se nalazi na višem nivou apstarkcije od povijesti. Ona prvenstveno operira pojmovima, dok povijest uglavnom operira konkretnim predodžbama, a te predodžbe služe sociologiji za dalje apstrakcije i uopcavanja. Dok je težište u sociologiji na teorijskom uopcavanju, u povjesti je na individualizatorskom opisivanju i objašnjavanju.»

Iz svega iznetog sledi da su sociologija i istorija dve opšte i osnovne društvene nauke koje se medjusobno dopunjuju i samo zajednicki obezbeduju nužan multidisciplinski pristup neophodan za pravilno razjašnjavanje složenih društvenih pojava, procesa i odnosa,

Odnos sociologije i psihologije

Psihologija je, naime, naucna disciplina koja izucava psihicke pojave, odnosno unutrašnje subjektivne doživljaje pojedinaca, koje, pak, uticu i odredjuju društvena zbivanja i procese – što je predmet sociologije. « Psihicke elemente, motivacije, osjecaja, unutrašnja raspoloženja sociologija mora uzimati u kompleksnoj obradi društvenih pojava, ali je njezin aspekt zahvacanja mnogo širi i raznovrsniji.» Odnosi izmedju sociologije i psihologije se mogu shvatiti i kao dva suprotna pristupa istoj pojavi, što znaci da psihologija prilazi objašnjavanju društvenog ponašanja s aspekta pojedinca, a psihologija razmatra pojedinacna ponašanja u sklopu totaliteta, tj. celokupnosti društvenih procesa. Odnosno pri objašnjavanju individualnih ponašanja sociologija uvažava uticaje društvenih sredina, a samim tim i pojedinaca u ovim pojavama i procesima.

Odnos sociologije i filozofije

Sa ontološkog stanovišta, sociologija tretira probleme karaktera društvenih pojava, kao objektivnih, s tim da društvene pojave istovremeno obuhvataju i objektivne i subjektivne elemente. Uticaj ovih elemenata se odražava, na odredjen nacin, u ljudskoj svesti, što je jedno od pitanja filozofije, ali je isto toliko znacajno i za sociologiju. Održavanje društvenih pojava u svesti i u naucnom objašnjenju se zasniva, odnosno polazi od dva razlicita pogleda na svet, tj. od dva razlicita filozofska shvatanja bica: idealistickog i materijalistickog. Ilustrovana povezanost filozofije i sociologije, medjutim, uzrokuje i dijametralno suprotne pravce u shvatanju i tumacenju društvenih pojava. Ali, «svaki pokušaj da se sociologiji oduzme njezin filozofski teren jeste nenaucni postupak. U tom smislu možemo reci da nema filozofske neutralnosti u sociologiji.»
Uticaj filozofije na sociologiju izrazit je i u metodološkom pogledu, a to, u suštini, znaci da nema sociologije bez filozofije.

Odnos sociologije i politicke ekonomije

Odnos sociologije i politicke ekonomije spada u specificnu vrstu odnosa, jer politicka ekonomija, po svom predmetu, izucava samo jedan, istina najvažniji, segment društvenih odnosa – stvaranje društvene baze, odnosno ekonomske osnove društva. Po mišljenju ekonomista, politicka ekonomija izucava reprodukcione procese, proizvodnju, raspodelu, razmenu i potrošnju. «Ona istražuje zakone koji vladaju tom celinom i koji odredjuju njen razvitak. Njen predmet proucavanja su: strukturalni sklop ekonomske celine i funkcionalni kauzalni odnos izmedju pojedinih delova te celine. Pojedine delove te celine, ona, prema tome, proucava u odnosu prema ostalim delovima i samo u sklopu te celine.»
Policka ekonomija izucava zakonitosti koje se uspostavljaju na bazi principa privredjivanja a uticu na položaj coveka u društvu – što je, pak, i predmet sociologije. Razlika je samo u tome što za sociologiju ekonomski odnosi predstavljaju jedan segment u izucavanju celine društvenih odnosa, a za politicku ekonomiju to je suština, osnovna predmentna orijentacija. Možemo konstatovati da sociologije ekonomske odnose proucava celovitije, sveobuhvatnije, odnosno kompleksnije od politicke ekonomije i drugih ekonomskih nauka.
Medjutim, povezanost ove dve naucne discipline je neophodna.

Odnos sociologije i politickih nauka

Politicke nauke izucavaju «politiku kao delatnost usmeravanja drugih delatnosti kao ukupnost društvenih procesa, odnosa i institucija kroz koje se ostvaruje svesno regulisanje konfliktnih situacija i interesa u društvu i odlucuje o zajednickim poslovima i životnim aktivnostima jedne globalne društvene zajednice.»
Iz ovakvog odredjenja predmeta politickih nauka sledi zakljucak da se politicke nauke neposredno oslanjaju na sociologiju koja u izucavanju opštih i osnovnih društvenih odnosa dotice i politicke odnose, ciljeve i manifestacije clanova društva. Politicke nauke, izucavajuci politicke strukture i institucije, te karakteristike organizacije politicke vlasti, koriste zakonitosti opštih društvenih odnosa koje je naucno utvrdila opšta sociologija izucavajuci globalne odnose u društvu.
Ali, s druge strane, i sociologija primenjuje rezultate izucavanja politickih nauka u konkretnom objašnjavanju politickih odnosa. Tako se, dakle uspostavlja dijalekticki odnos izmedju sociologije i politickih nauka.

Odnos sociologije i pravnih nauka

Odnos sociologije i pravnih nauka treba sagledati samo s aspekta njihovog proucavanja pravnih normi, uloge, funkcije i doprinosa formulisanju i regulisanju ponašanja coveka, gradjanina države, clana jednog odredjenog društva. O ovom kontekstu, pravne nauke «pokrivaju» onaj segment društvenih odnosa koji opšta sociologija razmatra u sklopu izucavanja društvenih normi, odnosno u sferi oblika društvene svesti. U analizi ovog odnosa treba posebno istaci prakticni karakter pravnih nauka, što znaci da one imaju neposrednu ulogu u ostvarivanju vlasti države kao institucije i vladajuce klase kao društvene grupe. Uticaj pravnih normi i sankcija sociologija razmatra u okviru globalnih društvenih odnosa – u formi ispoljavanja individualnog i kolektivnog nacina ponašanja i izvršavanja uloge u pravnim normama koje regulišu odnose u datom društvu.

Odnos opšte sociologije i posebnih sociologija

Opšta sociologija izucava globalne društvene pojave, procese i odnose u svom njihovom totalitetu i složenosti medjuuticaja i medjuzavisnosti. Ali, upravo zbog složenosti društvenih pojava i odnosa, opšta sociologija ne može da istražuje specificnosti društvenih fenomena, produbljeno i detaljno, niti njihove karakteristicne zakonitosti. Ovu «prazninu» ispunjavaju tzv. posebne sociologije, koje se pojedinacno orijentišu ka svestranom razmatranju pojedinih društvenih fenomena. Tako su nastale: sociologija porodice, religije, umetnosti, nauke, kulture, morala, naselja, nacina života, malih društvenih grupa, politicka sociologija, sociologija rada i druge.
Skoro odmah po nastanku opšte sociologije kao nauke koja proucava društvo u njegovom totalitetu, nastaju i posebne sociologije. Njihov nastanak u pojedinim zemljama odredjen je razvojem naucnih shvatanja društva.
Cetrdesetih godina 19. veka ispolarizovala su se dva shvatanja o društvu: gradjansko i istorijsko – materijalisticko koja su uticala na shvatanje o potrebi nastanka posebnih sociologija.
1. U okviru gradjanske sociologije nastaju posebne sociologije koje su prikupljale podatke o pojedinim društvenim pojavama i opisivale ih.
Posebne sociologije odredjuju se kao nauke koje proucavaju posebna podrucja društvenog života sredstvima i metodama opšte sociologije.
2. U okviru istorijsko – materijalistickog tumacenja društva postojali su razliciti stavovi po pitanju formiranja posebnih sociologija.
A) Po mišljenju jednog broja sociologa nema potrebe za oformljenjem posebnih sociologija jer je istorijski materijalizam opšta teorija o društvu koja posebnim društvenim naukama daje teorijsku i opštu metodološku osnovu.
B) Neki sociolozi su smatrali (Goricar) da se posebne socilogije mogu konstituisati za ona podrucja društvenog života koja vec nisu predmet posebnih društvenih nauka, odnosno da su posebne sociologije u suprotnom paralelne sa odgovarajucim društvenim naukama.
C) Posebne sociologije nisu neke nauke u rezervi. One nastaju sa postepenim pretvaranjem sociologije u empirijsku i egzaktnu nauku. Za predmet proucavanja imaju pojedine društvene kategorije: pravo, religiju, umetnost, moral...

Posebne sociologije orijentisane su ka izucavanju samo jedne društvene pojave i, na taj nacin afirmišu se kao delovi opšte sociologije. Posebne sociologije «koriste» opštu sociologiju kao polaznu osnovu, oslanjaju se na nju i proširuju, odnosno produbljuju saznanja o pojedinacnim društvenim fenomenima. Tako one zatvaraju krug istraživanja društva i imaju znacajnu ulogu o otkrivanju specificnih zakonitosti u onim segmentima i sferama društva koje izucavaju. Dakle, postojanje posebnih sociologija je neophodno, a odnos opšte i posebnih sociologija se zasniva i razvija na principima dijalekticke medjuzavisnosti.

Posebne sociologije za predmet svog proucavanja imaju pojedine društvene pojave, istražujuci specificne veze te konkretne društvene pojave sa ostalim društvenim pojavama koje u svojoj ukupnosti obrazuju društvo.

Od opšte sociologije razlikuju se po tome što ne proucavaju uzajamno dejstvo svih društvenih pojava, vec samo specificne veze društvene pojave koja je predmet proucavanja sa ostalim društvenim pojavama.
Ako se sociologija shvati kao teorijska i empirijska nauka, onda su posebne sociologije delovi jedne složene društvene nauke.
Ako se sociologija shvati kao teorijska nauka, kao opšta teorija društva, onda opšta sociologija sa posebnim sociologijama cini sistem socioloških disciplina.

To je odnos opšteg i posebnog:
- Opšta teorijska sociologija koristi rezultate istraživanja posebnih sociologija za svoje teorijsko uopštavanje i formulisanje socioloških zakona.
- Posebne sociologije polaze od teorijskih stavova opšte sociologije o društvu kao celini društvenih pojava.

Odnos opšte sociologije i sociologije bezbednog rada

Predmet opšte sociologije je društvo u smislu njegovog razlikovanja od prirode, pojam društvenih pojava i društvenih odnosa koji u svojoj ukupnosti cine društvo i najopštiji zakoni društvenog razvoja.

Predmet sociologije bezbednog rada je samo jedna vrsta društvenih pojava, oblici narušavanja integriteta coveka u radnoj sredini.

U njihovom izucavanju sociologija bezbednog rada mora poci od pojma druptvenih pojava, pojma koji utvrdjuje opšta sociologija i od veza koje postoje izmedju društvenih pojava i društva kao celine.

Sociologija bezbednog rada istražuje na odredjen nacin socijalne posledice razvoja naucno – tehnološke osnove rada sa humanistickog stanovišta.

Taj razvoj doprinosi nastanku novog odnosa izmedju prirode i društva koji je pracen promenama u sadržaju rada i ekološkim problemima. Opšta sociologija zato u teorijskom promišljanju odnosa prirode i društva, posebno u prognoziranju razvoja društva mora polaziti od saznanja nauka koje sa humanistickog stanovišta proucavaju ove fenomene, pa i sociologije bezbednog rada.

Odnos opšte sociologije i socijalne ekologije

Socijalna ekologija nastaje sa shvatanjima da se prirodni i socijalni svet ne mogu izolovano posmatrati. Ona kao posebna sociologija otkriva osnovne zakonitosti medjudejstva u sistemu društvo – priroda i istražuje specificne odnose i veze izmedju coveka i njegove životne sredine, iztražujuci uticaj životne sredine na coveka i obrnuto.

ZAKLJUCAK

Sagledavajuci nastanak i razvoj ovih nauka, kao i uvidajuci korenite promene koje su im prethodile, došao sam do zakljucka da ove nauke predstavljaju izraz jedinstva strukturalnih društvenih potreba i teorijsko metodološke zrelosti i spremnosti naucnika, istraživaca, da odgovore na te izazove društva i svog vremena. Pojave i razvitak raznih oblika naucnog saznanja determinisani su društvenim potrebama i intelektualnim snagama covecanstva u svakoj epohi, u kojoj pojedinci, svojim talentom i sposobnošcu, reaguju na dati problem, artikulišu datu društvenu potrebu koja je pokazala svoju težinu.

LITERATURA

1. Antony Giddens «Sociologija» 17 - 31 str.
2. Iren Gabric – Molnar «Sociologija» 60 - 64 str.
3. Zoran Avramovic «Sociologija» 7 - 18 str.
4. sr.wikipedia.org/sr-el/Sociologija

PROCITAJ / PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:

ASTRONOMIJA | BANKARSTVO I MONETARNA EKONOMIJA | BIOLOGIJA | EKONOMIJA | ELEKTRONIKA | ELEKTRONSKO POSLOVANJE | EKOLOGIJA - EKOLOŠKI MENADŽMENT | FILOZOFIJA | FINANSIJE |  FINANSIJSKA TRŽIŠTA I BERZANSKI    MENADŽMENT | FINANSIJSKI MENADŽMENT | FISKALNA EKONOMIJA | FIZIKA | GEOGRAFIJA | HEMIJA I INFORMACIONI SISTEMI | INFORMATIKA | INTERNET - WEB | ISTORIJA | JAVNE FINANSIJE | KOMUNIKOLOGIJA - KOMUNIKACIJE | KRIMINOLOGIJA | KNJIŽEVNOST I JEZIK | LOGISTIKA | LOGOPEDIJA | LJUDSKI RESURSI | MAKROEKONOMIJA | MARKETING | MATEMATIKA | MEDICINA | MEDJUNARODNA EKONOMIJA | MENADŽMENT | MIKROEKONOMIJA | MULTIMEDIJA | ODNOSI SA JAVNOŠCU |  OPERATIVNI I STRATEGIJSKI    MENADŽMENT | OSNOVI MENADŽMENTA | OSNOVI EKONOMIJE | OSIGURANJE | PARAPSIHOLOGIJA | PEDAGOGIJA | POLITICKE NAUKE | POLJOPRIVREDA | POSLOVNA EKONOMIJA | POSLOVNA ETIKA | PRAVO | PRAVO EVROPSKE UNIJE | PREDUZETNIŠTVO | PRIVREDNI SISTEMI | PROIZVODNI I USLUŽNI MENADŽMENT | PROGRAMIRANJE | PSIHOLOGIJA | PSIHIJATRIJA / PSIHOPATOLOGIJA | RACUNOVODSTVO | RELIGIJA | SOCIOLOGIJA |  SPOLJNOTRGOVINSKO I DEVIZNO POSLOVANJE | SPORT - MENADŽMENT U SPORTU | STATISTIKA | TEHNOLOŠKI SISTEMI | TURIZMOLOGIJA | UPRAVLJANJE KVALITETOM | UPRAVLJANJE PROMENAMA | VETERINA | ŽURNALISTIKA - NOVINARSTVO

preuzmi seminarski rad u wordu » » » 

Besplatni Seminarski Radovi